Hackime, etikë dhe ligj: Çfarë na mëson dokumentari “Code Is Law”

Në dokumentarin e ri “Code Is Law” të regjisërve James Craig dhe Louis Giles, shpaloset thellësisht çështja morale që fshihet pas disa prej sulmeve më të famshme në historinë e kriptomonedhave. Filmi zbulon sesi aktorë të hackimit, si për shembull protagonisti i sulmit të KyberSwap me rreth 48 milionë dollarë, e argumentojnë se “nëse mund ta marr, kam të drejtë”.

Koncepti “Code Is Law” – i huazuar nga akademiku Lawrence Lessig – përshkruan idenë se kodi i softuerit ka fuqinë të veprojë si ligj në botën digjitale. Në një fragment të filmit, Lessig shqyrton këtë analogji:

“Kodi kurrë nuk gjendet; ai vetëm bëhet, dhe vetëm nga ne.”

Megjithatë, filmi nuk ndalet tek lavdërimi i “lirisë pa kontroll”. Ai argumenton se parapërgatitja e kodit për të përballuar çdo skenar njerëzor është një sfidë kolosale dhe se ligjet tradicionale ofrojnë fleksibilitet që softueri nuk e ka. Për më tepër, ndërsa ligjet bazohen në autoritet institucional dhe masa ekzekutive, kodi nuk ka monopolin e forcës – dhe në botën reale, pushteti dhe kontrolli nuk funksionojnë vetëm përmes sintaksës.

Ky debat merr rëndësi të madhe në një epokë ku sistemi i financave, kriptomonedhat dhe aplikacionet decentralizuese sfidojnë format konvencionale të autoritetit. Pavarësisht entuziazmit për kodin si “ligj”, filmi na rikthen në realitetin ku sekuencat e linjave të programit mund të shfrytëzohen, të manipullohen, ose të jenë të pambrojtura – dhe kjo tregon një nevojë urgjente për rregullim, transparencë dhe etikë.